Sırt Çantası


 Çanta, dış etkenlerden korumak ve kolay taşımak için küçük malzemeleri içinde koyduğumuz bir eşyadır. Dağcılık faaliyetinde araç ile gidilen yerler dışında eller eşya veya malzeme taşımak için kullanılmaz. Bu neden ile malzemenin tamamı özel vasıflara sahip sırt çantasında taşınır. Hikking faaliyetlerinde sıradan bir sırt veya bel çantası kullanılabilirken, hikking haricindeki dağcılık faaliyetlerinde mutlaka koşumlu bir sırt çantasına ihtiyaç vardır. Bir de transitlerde gerek sırt çantamızı gerekse diğer önemli malzemelerimizi korumak ve taşımak için kollukları olan su geçirmez kumaştan yapılmış çuval biçiminde transit çantalar kullanılabilir.
Bir sırt çantası genel olarak iki bölümdür. Bagaj ve koşum bölümleri.
BAGAJ
·         Alt bagaj; Kamp amaçlı bir sırt çantasının bagaj bölümü 2 kısımdan oluşur. Alt bagaj genelde uyku tulumu için yapılmış bölümdür. Ön taraftan açılarak tulumun alınabilmesine müsaade eden bir fermuarı vardır. İç taraftan üst bagaj ile arasında yine fermuarlı veya büzgü ipli bir ara perdesi vardır. Gerektiğinde tam açılarak çantanın boylu boyuna kullanılabilmesini sağlar. Bu bölüm aynı zamanda uyku tulumu için sıkıştırma torbası gibi de kullanılabilir.
·         Üst bagaj; Uyku tulumu dışında kalan diğer malzemeyi koyabileceğimiz bagajın üst bölümdür.
·         Boyunluk; Üst bagajı kapatmak için onun üst kenarına dikilen ve diğer kenarına da kapatma için büzgü ipi konmuş, su geçirmez kumaştan yapılan kısımdır. Boynun uzunluğu çantaya 10-15lt ek hacim sağlar. Üst bagaj gerektiğinde taşacak şekilde doldurulur. Boyunluk taşan kısmı sarar. Ancak üstünü örtemez. Üstü de çantanın şapkası ile kapatılır.
·         Şapka; Büzdürülerek kapatılmış üst bagaja su girmesini engellemek amacı ile yapılmış, üst bagajın üzerine geçirilen kısımdır.
·         Kapatma perlonu; Boyunluğun uzamasına göre yukarıdan veya aşağıdan üst bagaja bağlanacak olan şapkayı çantaya bağlamakta kullanılan perlonlardır.
·         Ek bagajlar; Ek bagaj, kolaylıkla ulaşılması istenen bazı malzemenin veya diğer malzeme ile birlikte konması istenmeyen malzemenin konulabilmesi için çantanın ana hacmini kullanmadan artı hacim kazandırarak çantanın önüne veya yanlarına eklenen küçük bölümlerdir. Kapakları fermuarlıdır. Burada önemli olan yan bagajların baton ile yürüyüşlerde kol hareketlerine engel olmamasıdır.
·         Cepler; Cep, kolaylıkla ulaşılması istenen malzemenin konabilmesi için çantanın şapkasına, tabanına veya yanlarına ek hacim kazandırmadan yapılan kısımlardır. Girişleri fermuarlı olup astarları da su geçirmez özelliktedir.
·         Yağmurluk; Çantalar ne kadar su geçirmez kumaştan yapılırsa yapılsın su geçirme riskleri “0” değildir. Bu neden ile çantalara özellikle sağanak yağmurlardan korunması için yağmurluk yapılır. Bu yağmurluk genelde çantanın  teferruatı olarak çantanın taban cebine konur.
·         Sıkıştırma perlonları; İç hacmi tamamen doldurulamayan çantalarda eşya aşağıya kayarak yük dengesini bozar. Ayrıca çok sıkı doldurulan çantada oluşan iç basınç çantanın en zayıf unsuru olan fermuar ve dikişlerde hasara sebep olabilir. Bu sakıncalar çanta üzerine konan sıkıştırma perlonları ile giderilir. Hatta patlayan dikiş ve fermuarların eksikliği geçicide olsa sıkıştırma perlonları ile giderilir. Sıkıştırma perlonları ayrıca çanta üzerine yerleştirilen bazı malzemenin bağlanmasında da kullanılır. Sıkıştırma perlonlarının bu yararlarının yanı sıra ek ağırlık gibi bir dezavantajları da bulunur. Bazı markalar daha sağlam kumaş ve dikiş kullanıp sıkıştırma perlonlarının sayısını azaltmaktadır. Sıkıştırma perlonları tokalar ile bağlanır. Bu tokaların kırılması oldukça büyük sıkıntı yaratır bu neden ile tokaların kırılmaması için dikkat sarf edilmelidir. Kırılırsa geçici olarak bağlayabilmek için tedbirli olunmasında yarar vardır.
·         Fermuarlar; Çanta üzerinde alt ve ek bölümler ile ceplerinin açılıp kapatılmasında kullanılmak üzere fermuarlar konur. Ayrıca bazı çantalarda üst bagajın alt tarafındaki malzemeye çantayı boşaltmadan ulaşabilmek için bir de yandan boylu boyunca fermuarlı bir giriş yapılır. Tüm bu fermuarlar yararlarının yanı sıra çantanın su sızdırmazlık vasfını, sağlamlık vasıflarını azaltıcı unsurlardır. Su sızdırmazlık vasfının bir derece korunabilmesi için fermuarların önlerine siperlikler konur.
·         Kazmalık; Kış etkinliklerinde kazma gerekir. Kazma için çantanın alt ön tarafında perlon bir halka bulunur. Kazma sapından buraya geçirilir. Sonra sapından döndürülerek sap yukarı alınır ve çanta üzerindeki bağlama unsuru ile bağlanır. Bu sıkmalı veya cırt cırt bantlı bir perlon veya lastik büzdürme ipi olabilir. 
·         Suluk cebi; Yürüyüş sırasında sık sık su ihtiyacının karşılanması gerekir. Bu gereksinim için çantanın indirilerek cebinden suyun çıkartılıp içilmesi ve tekrar su şişesinin yerine konarak çantanın sırta alınması, bunlar zaman ve güç kaybından başka bir şey değildir. Üstelik sıfırın altındaki sıcaklıklarda çantanın dışındaki su donacağından suyu çantanın içine koyma zorunluluğu olacaktır. Bu harcanacak zaman ve eforu çok daha fazla artıracaktır. Bu neden ile çantaların içine sırta gelecek tarafa suluk cebi yapılır. Buraya dolu suluk konur ve hortumu çantanın bunun için yapılmış yerinden çıkartılarak omuz üzerinden sarkıtılır. Susandığı zaman buradan su içilir. Bunun için çantanın indirilmesine, bir yığın zaman ve efor kaybına gerek olmaz.
 
Çantanın Sırta Alınması
Koşum ayarı yapılmamış bir sırt çantasının tüm koşum perlonları boşaltılmış vaziyette sırta alınır. Ağır çanta doğrudan yerden alınarak sırta konmaz. Ya bir kaya veya sandalye üzerinden yada diz üzerinden sırta alınır.
·         Bir dizi üzerine yere çömelmiş olan dağcı çantasını dik dizi üzerine koyar.
·         Vücudunu yerden kalkmadan belden döndürerek bir kolunu omuz kolonundan geçirir.
·         Diğer kolunu mümkün olduğunca diğer omuz kolonuna geçirir,
·         Öne eğilerek, vücut belden bükülü, yük sırtta olacak şekilde yerden doğrulurken diğer kolda tamamen omuz kolonuna geçirilir.
Sırtlık ayarı
Bir dağcı sırtındaki çantası ile bir bütün olabilmelidir. Bu iyi bir çanta ayarı ile olur. Koşum sistemi üzerinde 7 ayar durumu vardır. Sırtlık ayarı sabit ayardır. Dağcı kendi sırtına göre çantasının sırtlık ayarını bir kere yapar sonra başkası onun bu ayarını bozuncaya veya çanta atılıncaya kadar bu ayar öylece kalır.
Sırt mesafesi köprücük kemiği ile kuyruk sokumu arasındaki mesafedir. Çantanın alt ucu ile omuz kolonlarının sırtlığa bağlandığı yerin üst ucu arasındaki mesafe bu sırt uzunluğu kadar olmalıdır. Bazı çantalar farklı sırt uzunluklarına göre S-M-L-XL gibi markalanarak üretilirler. Bu şekilde markalanmış çantalarda; boyundaki 7.omur (omuz hizası) ile 17.omur (kalça kemiği hizası) ölçülür, bu mesafe 38cm den az ise “S”, 38-43 cm ise “M”, 43 ve üzeri ise “L” markası sırt ayarı için uygun olur.
Bazı çantaların sırt ayarı yoktur. Çanta doğrudan beden numarasına göre satılır. Bazılarındaysa bu mesafe ayarlanabilir şekilde üretilir, sırtına göre alan ayarlar. Genelde tırmanış çantaları sabit mesafeli, kamp çantaları ise ayarlanabilir şekilde yapılır. Sabit mesafeli bir çanta alınacaksa mutlaka denenerek alınması gerekir. Ayarlanabilir sırt mesafeli çantalar ise alındıktan sonra kullanıcının sırt uzunluğuna göre ayarlanarak kullanılır. Sabit sırt mesafeli çantalar ayarlanabilirlere göre daha hafif ve daha dengelidir.
Sırt mesafe ayarı omuz kolonlarının sırtlığa bağlandığı yerdedir. Üzerindeki markalamaya göre ayarlanabilirse de bu ayar kaba ayardır. Esaslı ayar için taşıyıcı kişinin kuyruk sokumu ile köprücük kemik üst uçlarını birleştiren hat arası ölçülür. Çanta omuz kolonlarının sırtlığa bağlandığı yerin üst ucu ile çantanın alt ucu arasındaki mesafe ölçülen sırt mesafesine eşit olacak şekilde ayar yapılır.
Koşum Ayarları
Sırtlık ayarı yapılmış, usulüne göre yüklenerek sırta alınmış çantanın, vücut belden öne bükülü haldeyken diğer koşum ayarları yapılır.
·         Çanta bel ayarı;Yüklenen çanta usulüne göre sırta alınır. Öne eğilerek ağırlık omuzdan alınır. Bel kolonu leğen kemiğini saracak şekilde sarılır. Bel kolonu, üst kenarı leğen kemiğine biraz taşacak şekilde sardırılarak bağlanır ve perlonun boşu alınır. Bel kolon perlonu göbek deliğinin biraz altında olmalıdır.
·         Omuz kolonu alt ayarı; Doğrulmadan omuz alt kolonları, kolon omuza oturacak şekilde boşu alınır.
·         Omuz kolonu üst ayarı;Küçük çantalarda olmayan bu ayarda yine doğrulmadan omuz üst kolonları, sırtlık omuzdan sırta yapışacak şekilde boşu alınır.
·         Bel kolonu yan ayarı;Doğrulduktan sonra da bel kolonunun yan perlonlarının boşu alınarak sırtlık kalçadan sırta yapışacak şekilde boşu alınır.
·         Göğüs perlonu yükseklik ayarı;Göğüs perlonu erkekler için meme uçlarının hizasında, kadınlar için memenin altında olacak şekilde bağlantı noktalarından aşağı-yukarı kaydırılarak ayarlanır.
·         Göğüs perlon gergi ayarı;Göğüs perlonu omuz kolonlarının açılmasını engelleyen perlonlardır. Çok sıkı olmaması gerekir. Bu neden ile genelde esnek yapılır. Ayar için sadece boşu alınır.
Koşum ayarları yapıldıktan sonra dağcı doğrulur. Eğer yük sırttayken doğrulunca denge sağlanılmasında zorlanılıyorsa koşum ayarlarını bir kere daha kontrol etmeli, ağırlığın omuzlardan leğen kemiği üzerine aktarıldığına emin olmalıdır. Ağırlık nedeni ile dağcının biraz öne eğik olması doğaldır.
Kasklı başın yukarı kaldırılamaması, kolların rahat hareket ettirilememesi, ağırlık dengesinin zor sağlanması gibi nedenler ile teknik tırmanış kamp çantası ile değil ancak küçük çantalar ile yapılabilir.
ÇANTA SEÇİMİ
Dağcılık etkinliklerinde hikking haricinde çanta seçerken aşağıdaki hususlara dikkat edilir;
·         Etkinliğin cinsine göre çanta tipi belirlenir
 Hikking için sırtta veya belde taşınabilecek herhangi bir çanta
Diğer dağcılık etkinlikleri için koşumlu sırt çantası
Transit geçişler için transit çantası 
·         Etkinliğin cinsine göre hacim tespiti
Sırt çantasının seçiminde dağcı yapacağı etkinlik için gerekecek malzemesinin tutacağı hacmi belirlemeli ve buna uygun büyüklük belirlemelidir.
Günlük yürüyüş veya teknik tırmanış faaliyetleri için  45 lt altı. Genelde 20-35 lt’lik çantalar yeterli olur.
Kamplı faaliyetler için 45 lt üstü
Fazlalık hacım çanta perlonları ile sıkılarak küçültülebilir olsa da bu başka bir başka açıdan fazla ağırlık taşımak anlamına geleceğinden etkinliğe göre çanta seçmelidir. Yaz veya kış malzemeleri farklıdır. Genelde aşağıdaki hacimler uygun olur.
Yaz için 50-60 lt’lik,
Kış için 75-80 lt’lik
·         Sağlam ve su geçirmezlik özelliğine göre çanta seçimi
 Kumaş, özellikle taban, yüksek su geçirmez ve yırtılmaz vasıflarda olmalıdır, (Condura tavsiye edilen)
Dikiş biçimi ve iplik cinsi sağlam olmalıdır,
Fermuar sayısı az, mevcut olanlarda yağmura karşı yağmurluk dışında korunaklı olmalıdır.
·         Çanta hafif olmalıdır
Çantanın genel hafifliğinin yanı sıra kumaş ve perlonlara da bakmak gerekir.
Kumaş sağlamlık ve su geçirmezlik vasıflarının yanı sıra ince olmalı,
Aşırı perlon ve bağcıklar ile donatılmış olmamalı,
·         Fonksiyonel olmalıdır.
Çantanın dizaynı tüm ihtiyaçlara cevap verir, kullanım kolaylığı sağlarken ağırlık, su geçirmezlik, sağlamlık, denge gibi önemli vasıflarından kaybettirmemesidir.
·         Sabit sırtlık olmalıdır. (mutlaka denenmeli)
Beğenilen, özellikle sabit sırtlıklı çantalar 10-15 kg yük ile doldurulur, dağcının üzerinde bir mont varken sırta alınır, ayarlar yapılır ve rahatlığına göre satın alınır.
 
 

YUKARI